Når uhellet er ute: Berging i fossen

Det er godt å ha desse samspelte karane på vakt.

Tau og karabinar. Digre og tunge sekkar. Stegjern og hjelmar. Innøvde hender pakkar og fordeler.

{{imageLeft}}

Klargjeringa inne på golvet på Røde Kors-huset i Hemsedal går raskt unna. Utstyret skal vera enkelt å finne att oppe i ein fjellvegg eller ovanfor eit juv. Eller innanfor eit fjell. Eller oppi eit skred. Men først skal alt inn i eit helikopter.

– Det starta med at klatrarar skulle hjelpe andre klatrarar om uhellet var ute. Det skulle vera som hjelp til sjølvhjelp i eit lite miljø, seier Jørgen Aamodt. Slik starta Norske Alpine Redningsgrupper (NARG). Så har fjellsport og ekstremsport breidd om seg. Og behovet for alpine redningsgrupper har auka.

Det er full vinter i Hemsedal. Aamodt er ein av fire hallingar frå Langfjella Alpine Redningsgruppe (LAR) som er med og arrangerer øving denne helga i januar. Andre deltakarar har kome frå Oslo, Hønefoss og Rjukan.

Det handlar om å trene for å bli god. Det handlar om teknisk avansert klatring og sikring. Det handlar om å hjelpe. Og å berge liv.

Samspelet mellom 330 Skvadronen på Rygge og den alpine redningsgruppa er tydeleg. Men det må øvast på. Erfaringsutveksling er viktig, og det betyr mykje at alle er godt kjende med kvarandre.

Det spesielle for medlemene i den alpine redningsgruppa LAR er stor kompetanse på bratt skikøyring og skred, i tillegg har alle i redningsgruppene lang og brei erfaring innan klatresporten. Nokon av dei jobbar med klatring i sitt daglege virke. Andre er minedykkarar, spesialistar på risikovurdering, skredekspertar, ambulansefolk, legar og redningsmenn. Felles er at ingen kvir seg for å hjelpe til, og sjølvsagt ikkje for å dingle under eit helikopter.

{{imageLeft}}

Mannskapa skal trene på superlongline og berging i bratta saman med Sea King`en. Eit anna og viktig mål er å trene i skred og på gode vegval inn i skredfarleg terreng. Stadig fleire køyrer offpiste. Og stadig fleire gjer det i svært bratt lende.

– Dei alpine redningsgruppene må ofte inn i skred-terreng. Men dei er i utgangspunktet ikkje ein skred-ressurs, seier leiar i LAR, Simen Eldevik.

{{facts}}

Men når det er snakk om bratt skikøyring og klatrekompetanse, er det faktisk få aktuelle å spele på. Dette er svært avanserte operasjonar.

– Ein må vere høgst til stades med det ein driv med, seier Markus Landrø.

Landrø sjekkar stegjerna. Saman med Per Ola Seim, begge i LAR, skal Landrø ha med seg ei gruppe opp mot Harahorn for å lære bort meir om skred og vegval.

{{imageLeft}}

DEI VENTAR BERRE på å høyre rotorblada. Dei skal trene i bratt terreng. Snart landar den 22 meter lange maskina på plassen utanfor.

Berging i bratta er ikkje lett. Ofte er der snakk om alvorlege skader. Og når bergingsarbeidet i tillegg skjer i snø og is, set det endå større krav til mannskapa.

Oppdraget går ut på å berge ut ein person frå eit bratt og islagt juv. Dette skal skje med hjelp frå Sea King-helikopteret og deira superlongline.

Hender sjekkar og dobbeltsjekkar. Det er alt ei årvaken, konsentrert stemning inne i helikopteret når gruppa med alpine redningsfolk kjem inn. Frå før er mannskapet på seks klare. To flygarar, ein systemoperatør, ein maskinist, ein redningsmann og ein lege. Når Sea King`en løftar seg, handlar dei fleste no på rutine. Alt skal drillast slik at det sit godt under ein ordentleg aksjon. Steg- jerna er berre ei av utfordringane.

Snart står maskina stille i lufta. Langt nede i juvet ligg «pasienten».

{{facts}}

Dei brukar heisvaier når helikopteret ikkje kan lande. Vaieren er på 70–80 meter. Er avstanden til pasient lenger, kan dei forlenge lina med ei såkalla superlongline. Då utvidar dei rekkevidda. Teoretisk er avstanden nesten utan grenser ved superlongline-prosedyre.

Med meterpresisjon blir medlemene i den alpine redningsgruppa fira ned. Dei skal etablere standplass og klargjere tausystemet med superlongline. «Pasienten» ligg lenger ned i den islagde fossen. Ein etter ein blir redningsmennene festa til lina, og kan sleppe seg ut av maskina. Det er langt ned.

{{imageLeft}}

Mannskapet age}}på Sea Kingen kommuniserer rutinert. Klare instruksar, blikk og armrørsler går frå mann til mann. Maskinist Kjetil Haug, som også har røter i Hemsedal, jobbar tett med redningsmann Bent-Olav Aggvin. Flygarane gjer sitt, og systemoperatør Knut Knutsen fortel korleis det ser ut utanfor maskina.

Prosedyrar er viktige. Selar og karabinar, bårer og vaierar blir tekne hand om på ein måte som vitnar om mange timars terping. Dette må sitte når det er alvor.

– Det gjeld å fokusere og ta det roleg, seier Jørgen Aamodt idet han forsvinn ned i lause lufta.

{{imageLeft}}

Etter å ha fått taua på plass, blir pasient og redningsmann heisa heile den lange vegen opp. Maskinen har «henta» superlonglina på fjellhylla over pasienten. Ein skal ha greie på knutar for å få til dette her.

– Det er flott å kunne trene realistisk. Og så treng me mengdetrening, seier Thomas Horgen i LAR. Han jobbar med klatring dagleg. Jakob S. Fink frå Rjukan underviser i friluftsliv. På Rjukan er det også eit stort behov denne typen redningsmannskap. Difor er han med i LAR. Det er hans dugnadsinnsats.

Klatrarane i LAR stiller opp frivillig og utan betaling. Hovudredningssentralen kan ta kontakt når som helst.

– Samfunnet er avhengig av frivillige i mange ledd. Nokon er fotballtrenarar, andre er natteramnar. Me er med i alpine redningsgrupper. Eg gjer dette fordi dette er noko eg kan, seier Jørgen Aamodt som bur i Hemsedal.

Han er blant Folk som ikkje kvir seg for å hjelpe til. Han kvir seg heller ikkje for å sleppe seg seg ut frå eit helikopter eller fire seg ned ein steil fjellvegg.

{{imageLeft}}

Norske Alpine Redningsgrupper (NARG)

* Redning i bratt terreng.

* 240 aktive fjellklatrarar frå heile landet.

* Driv på frivillig basis.

* Har oppdrag på område som krev spesialutstyr og høg kompetanse på alpint fjellredningsarbeid.

* Hjelper politi og hovudredningssentralane.

* Har eit tett samarbeid med 330 skvadronen og Norsk Luftambulanse.

Langfjella Alpine Redningsgruppe (LAR)

* Er ei regional redningsgruppe av NARG.

* Vart stifta i 1979.

* Har 25 medlemmer frå sentrale Austlandet, Hallingdal og Rjukan.

* Sju av medlemene i LAR bur i Hallingdal.

* LAR dekker «Langfjella» – frå Sør-Jotunheimen til fjellområda i Telemark.LAR dekker «Langfjella» – frå Sør-Jotunheimen til fjellområda i Telemark.Langfjella Alpine Redningsgruppe (LAR)