- Kanskje til Taliban?

I skrivande stund blir Yosef Andar tvangsreturnert til Afghanistan. Vi hadde trua i det lengste. Og vi har gjort alt vi kunne. Men dagens norske asylpolitikk er beinhard og iskald. Endå hardare og kaldare enn mange av oss orkar å innsjå. Då eg ringte advokaten fredag ettermiddag, fekk eg bekrefta det vi frykta. At det ikkje er meir å gjera i Yosef si sak - dersom ein ikkje vel å bruke ulovlege verkemiddel, også kalla sivil ulydigheit.

Eg var sjølv til stades under heile rettsmøtet sist måndag, og er lamslått og trist over kjennelsen. Høyrde ikkje domaren det som vart sagt - av advokaten, av Yosef, av psykologen, av vitna? Las han ikkje alle dokumenta? Er ikkje Yosef sårbar nok? Kor mykje skal då til for å få «opphald på grunn av sterke menneskelege omsyn» - når ikkje ein gong Yosef kan få det? Kvifor kunne han ikkje få prøvd saka si i ei rettssak, slik advokaten ba om? Kvifor hasta det slik med å få guten tvangsreturnert?

Inntil laurdag hadde vi i støttegruppa prøvd å sette mot i Yosef. Få han til å velja å leva, sjølv om forholda på Trandum var umennesklege. Forsikra han om at vi var mange som kjempa for han og dei andre oktoberbarna, og som hadde tru på at det skulle gå bra til slutt. Men på veg til Trandum laurdag morgon måtte vi gjera ein stor snuoperasjon inne i oss sjølve.

Vi grua oss til dette møtet. Til å måtte sjå guten i augo å innrømme at det ikkje gjekk. Til å seia at vi hadde prøvd alt vi kunne, men at det no ikkje finnest annan utveg. Kabul neste ... For korleis ville Yosef koma til å reagere? Kva ville han tenkje? Kva ville han spørja oss om? Kva skulle vi seia, og ikkje seia? Og kva skulle vi råde han til?

Vi kom til Trandum med ein tanke om at det i alle fall var om å gjera å få Yosef til å behalde livsgnisten, og kanskje også eit ørlite håp om at det ein gong skal bli betre. Men Yosef kjenner forholda han kjem i frå, og han var utilsnakkeleg. Han berre rista på hovudet, og gjentok seg sjølv gong etter gong: «Nei, lærar. Eg kan ikkje reise, lærar. No vil eg berre døy, lærar. Eg mistar dykk, lærar. Kanskje eg skal til den andre sida no, lærar.»

For Yosef kan ikkje reise attende. Ikkje til Wardak der han kjem ifrå. Der vil han mest truleg bli drept. Og heller ikkje til storbyen Kabul. Der kjenner han ingen. Vi prøvde å motivere han til å sjå såkalla uante mogelegheiter, men det var heilt umogeleg for han. Kva om han for eksempel kunne finne ein bonde som han kunne arbeide for, og så kunne vi prøve å bidra økonomisk her frå Noreg? Vi famla i blinde etter halmstrå som vi kunne klamre oss til, men Yosef svarte bestemt nei til alle desse forslaga. Plutseleg begynte han å skjelve over heile kroppen, og ansiktet vreid seg i grimasar. «Kanskje til Taliban?», spurde han. «Kanskje eg skal gå til dei med hendene slik?» Han heldt hendene over hovudet og såg spørjande på oss.

Det er beintøft å vera vitne til Yosef sin skjebne. Den sterkt traumatiserte 17-åringen blir driven ut på ny flukt. Og den norske regjeringa gjer dette med opne auge. Vi i støttegruppa håpar sjølvsagt på miraklar. At Yosef skal møte på gode menneske på sin veg, som har praktisk og økonomisk mogelegheit til å ta han under sine venger – slik vi i støttegruppa har hatt. Men vi fryktar heilt andre scenario.

Kanskje vil han koma til å misbruke og selja narkotika. Kanskje er det tryggaste for ein sårbar gut som han å la seg verve av Taliban, og gjera som dei vil. Eller la seg verve av andre militante eller kriminelle grupper som kan gje han tak over hovudet, og som kan misbruke han og tvinge han til å gjera handlingar han aldri elles ville ha ønskt å gjera.

Vi har gjort alt som stod i vår makt for å hindre dette, og akkurat no kjenner vi oss ubehageleg avmektige. Men det er framleis eit håp der framme. For det er grasrota som bestemmer kva slags politikk som skal førast i dette landet. Og vi er mange som engasjerer oss for Yosef og dei andre oktoberbarna. Vi må berre ikkje gje opp håpet. Og vi må aldri tillate oss sjølve å slutte å tru på det gode i mennesket.